• Տոմս ունե՞ս-տոմս-ենթակա, ունես- պարզ ստորոգյալ, ենթական արտահայտված է գոյականով։
    Դուռը ֆսսոցով փակվեց-դուռը-ենթակա, փակվեց-պարզ ստորոգյալ, ենթական արտահայտված է գոյականով։

    – Քայլիր, ոտքդ թող բացվի: Ոտքդ-ենթակա, թող բացվի-բաղադրյալ ստորոգյալ, ենթական արտահայտված է գոյականով։

    Եվ նա իրեն սպասել չտվեց: Նա-ենթակա, սպասել չտվեց-բաղադրյալ ստորոգյալ, ենթական արտահայտված է դերանունով։

    Մի քանի վայրկյան ոտքը կախ գցեց: Ոտքը-ենթակա,կախ գցեց-բաղադրյալ ստորոգյալ, ենթական արտահայտված է գոյականով։

    Նրանց երբեք չէր տեսել ու չէր հիշում: Նրանց-ենթակա, չէր տեսել, չէր հիշում-բաղադրյալ ստորոգյալներ։ Ենթական արտահայտված է դերանունով։

    Մարդու սիրտ է կտոր-կտոր լինում: Ենթակա-սիրտ, կտոր-կտոր է լինում-բաղադրյալ ստորոգյալ, ենթական արտահայտված է գոյականով։

    Նա վախեցել էր անգամ պատասխանել նրանց։ Նա-ենթակա, վախեցել էր-բաղադրյալ ստորոգյալ, դերանունով։

    Տնային Աշխատանք

    • Մի փոքր կանգնեց, մինչև հաջորդ ավտոբուսն եկավ:
      Ենթակա ՝  ավտոբուս
      Ստորոգյալ ՝ եկավ (բայ)
    • Վարորդի օգնականն ունքերը ցցեց
      Ենթակա ՝ օգնական
      Ստորոգյալ ՝ ցցեց (բայ)
    • Առաջնորդը կամաց դիպավ թևիս։
      Ենթակա ՝ թևիս
      Ստորոգյալ ՝ դիպավ (բայ)
    • Ես դանդաղ մատե էի խմում:
      Ենթակա ՝ ես
      Ստորոգյալ ՝ խմում էի (բայ)
    • Նա նույնպես սիրեց կատվին:
      Ենթակա ՝ նա
      Ստորոգյալ ՝սիրեց (բայ)
    • Նրանք գտան երիտասարդ կնոջ և նավաստու դիակները:
      Ենթակա ՝ նրանք
      Ստորոգյալ գտան (բայ)

    Նախադասություններ։ Նախադասության գլխավոր անդամները։

  • 1918 թվականի դեկտեմբեր։ Օդը վերջապես մաքրվեց, և հոգուս մեջ նորից ծաղկեց հույսը։ Լսում եմ․․․լսում եմ մի ձայն, բայց չեմ հասկանում թե ինչ ձայն, կարևորը որ լսում եմ։ Կարծես թե սկսում եմ հիշել ․․․ արտույտներն են, արտույտների պարզ և նուրբ ծլվլոցն է։ Ցորենի հասկերը չորությունից խշշում էին, և այդ խշշոցը վախեցնում էր արտի մեջ ցրված կակաչներին։

    Ջուր․․․․ ջուր եմ ուզում, թեթև անձրև էր մաղում։ Անձրևի կաթիլը հպվեց իմ լեզվին, հաճույք զգացի , աղավաղված դեմքիս թեթև քմծիծաղ առաջացավ, չնայած այն վայրկյանաբար վերածվեց լացի, ես զգում էի սաստիկ ցավ իմ սրտում։

    Մի քանի ամիս առաջ էր, որ մարդիկ ասես կակաչ վախի մեջ էին ապրում։ Կակաչները գիտեին որ շուտով գալու են և հնձեն իրենց արտը, որը դարերով այդպես պահել են ՝ կայուն մնացել են և բարգավաճել իրենց արտը։ Կակաչները սիրում էին, ապրում էին հանուն իրենց արտի։ Երբ կակաչներին տեղափոխում են մի այլ արտ, նրանք կորցնում են իրենց էությունը, իրենց գեղեցկությունը։

    Մարտ ամսին, երբ կակաչները փորձում են հողի կալվածքներից դուրս պրծնել, և անկախություն ձեռք բերել, նրանց փորձում են ոչնչացնել, և դա շարունակվում է մինչև ապրիլ ու մայիս, այն ժամանակահատվածը, երբ նրանք արդեն լիովին անկախ և ծաղկած պետք է լինեին։

    Առաջին հերթին որոշվել էր ոչնչացնել պայքարելու ունակ կակաչներին, որոնք կարող պաշտպանել իրենց արտը։ 60 000 կակաչ արմատախիլ եղան և հավերժ հեռացան իրենց արտից։

    Կակաչների արտին հիմնական հարվածը հասցվում է ապրիլին, երբ բազում մտավորական կակաչների ազատությունը սահմանափակում են։ Մոտ 800-ից ավել կակաչի ազատությունը սահմանափակվում է։ Նրան թվում էին բանաստեղծներ, երգահաններ, քաղաքական գործիչներ, բժիշկներ գիտնականներ, զինվորականներ, և դրանցից քչերին է հաջողվել չթոռոմել և պահպանել իրենց գեղեցկությունը։

    Այդ ամենով կակաչները ջարդը չի ավարտվում։ 1916 թվականին, ձեռնարկվում է մոտ 200 000 կակաչները սպանդը։

    Ես պառկած էի խոնավ հողի վրա, այն հողի վրա, որտեղ միլիոնավոր կակաչների արմատախիլ արեցին, երբ հանկարծ իմ փոքրիկ կակաչիկի ճիչը լսվեց գլխիս մեջ, այն վերջին ճիչը, որը ես նրանից լսեցի։Հանկարծ արցունքի կաթիլներից մեկը դանդաղ սողաց այտովս մեկ և ընկավ հողի վրա։ Իմ կակաչիկի նման միլիոնավոր կակաչներ լքեցին մեր արտը։

    Չնայած բոլորի միլիոնավոր հարցերին, թե ինչո՞ւ թշնամին արմատախիլ արեց, կակաչներին, թշնամին հաստատակամորեն ժխտում էր դա, պնդելով որ այդպիսի բան չի եղել։

    Այժմ ես քայլում եմ կյանքի թունելով, և տեսնում թունելի վերջի լույսը, ասում են, որ մարդու մահից հետո, իր ուղեղը դեռ 7 րոպե աշխատում է՝ փորձելով հիշել կյանքը, ամփոփել այն, և այդ վերջին 7 րոպեում այն ամենը ինչ ես հիշեցի, դա մեր նուրբ և անպաշտպան կակաչների տանջանքներն էին։

    Իսկ կակաչները հիմա ծաղկամանի մեջ են, փորձում են զարգանալ, ուժեղանալ, որպեսզի վերադառնան իրենց արտը․․․

    Հեղինակներ ՝ Աննա Թադևոսյան, Նարե Գրիգորյան, Եվա Մովսիսյան

    Աղբյուրներ ՝
    ՀԱՅՈՑ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆ ՀԱՏՈՐ III գիրք երկրորդ
    ՀԱՅԵՐԻ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ՕՍՄԱՆՅԱՆ ԿԱՅՍՐՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ։
    ՀԱՅՈՑ ՑԵՂԱՍՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ԴԱՍԱՎԱՆԴՈՒՄԸ։

    Ցեղասպանությունների պատմությունից ընտրված էջեր: Էսսե

  • 1.Համեմատեք հայկական ազգային կուսակցություններին;
    Մինչև Առաջին աշխարհամարտը կային մի քանի հայկական ազգային կուսակցություններ, որոնցից յուրաքանչյուրն ուներ ազգային խնդիրների լուծման իր ուրույն գծերն ու մոտեցումները։

    Ամենաազդեցիկ կուսակցություններից էր Դաշնակցությունը, որը հիմնադրվել է 1890 թվականին։ Այս կուսակցությունը հանդես էր գալիս անկախ հայկական պետության ստեղծման օգտին և պայքարում էր Օսմանյան կայսրության հայ բնակիչների իրավունքների համար։ Իր նպատակներին հասնելու համար Դաշնակցությունն իրականացրել է զինված դիմադրություն և կազմակերպել քաղաքական գործողություններ։

    Մեկ այլ հայտնի կուսակցություն էր Խնչակյանը, որը հիմնադրվել է 1887 թվականին։ Խնչակյանը առաջ քաշեց սոցիալիստական ​​հեղափոխության և ազգային ազատագրության գաղափարները։ Նա ձգտում էր համաեվրոպական սոցիալիստական ​​հեղափոխության և աջակցում էր հայերի պայքարին Օսմանյան կայսրության դեմ։

    Երրորդ կարևոր հայ ազգային կուսակցությունը Ռամկավար ազատականն էր, որը հիմնադրվել է 1885 թվականին։ Այս կուսակցությունը ազգային ազատագրման փոխզիջումային ուղի էր առաջարկում՝ ինքնավարություն ձգտելով Օսմանյան կայսրությունում։

    Ընդհանուր առմամբ, բոլոր այս կուսակցությունները կիսում էին ազգային-ազատագրական և հայկական պետականության ստեղծման ընդհանուր նպատակները, սակայն տարբերվում էին այդ նպատակներին հասնելու իրենց մոտեցումներով և մեթոդներով։

    2.Կազմեք առաջին աշխարհամարտի իրադարձությունների և արդյունքների վարկանիշային աղյուսակները;

    1.Մերեի ճակատամարտը (1914թ.) Առաջին համաշխարհային պատերազմի առաջին նշանակալից մարտերից էր, որում գերմանական զորքերը ջախջախեցին ֆրանսիացիներին։

    2.Մարնի առաջին ճակատամարտը (1914 թ.) գերմանական և ֆրանսիական ուժերի միջև խոշոր ճակատամարտ էր, որը հանգեցրեց փակուղու Արևմտյան ճակատում։

    3.Գալիպոլիի արշավը (1915-1916) դաշնակիցների անհաջող փորձն էր ճեղքելու թուրքական պաշտպանությունը և ճանապարհ բացելու դեպի Ռուսաստան։

    4.Սոմմի ճակատամարտը (1916թ.) Առաջին համաշխարհային պատերազմի ամենամեծ ճակատամարտն էր, որը տևեց ավելի քան հինգ ամիս և ավարտվեց առանց հստակ հաղթանակի։

    5.Լա Բասայի երրորդ ճակատամարտը (1918) Առաջին համաշխարհային պատերազմի վերջին խոշոր ճակատամարտն էր, որի արդյունքում գերմանական զորքերը ստիպված եղան նահանջել։

    6.Հայոց ցեղասպանությունը (1915-1923) Օսմանյան կայսրության հայ բնակչության զանգվածային ոչնչացումն է, որը բազմաթիվ երկրների կողմից ճանաչվել է որպես ցեղասպանություն։

    7.Վերսալի պայմանագիրը (1919) Առաջին համաշխարհային պատերազմի խաղաղ կարգավորումն էր, որն ավարտեց պատերազմը և Եվրոպայում նոր աշխարհակարգ հաստատեց։

    Այս իրադարձությունները կարելի է համարել Առաջին համաշխարհային պատերազմի առանցքային պահեր, և դրանց արդյունքները լուրջ ազդեցություն ունեցան համաշխարհային պատմության հետագա զարգացման վրա։

    3.Գրեք Էսսե «Ցեղասպանությունների պատմությունից ընտրված էջեր» թեմայով:

    Առաջին համաշխարհային պատերազմ

  • 1.Թվարկեք հայկական հարցի լուծման սցենարները և ընտրեք դրանցից իրատեսականը (պատասխանն անհրաժեշտության դեպքում հիմնավորեք);
    Ժամանակակից հայագիտությունը Հայկական հարցի տակ դիտարկում է հայ ժողովրդի պատմությանն առնչվող խնդիրների մի ամբողջություն, որոնք շոշփում են մի քանի հիմնական խնդիրներ՝
    1. Պատմական հայրենիքի տարբեր հատվածների ազատագրումն օտար տիրապետությունից
    2. Ազատագրված տարածքների վերամիավորում, ազգային համախմբման իրականացում
    3. Վերամիավորված հայերենիքում ազգային պետականության վերականգնում

    Լուծում 1 դիվանագիտական։ Հայաստանի և այլ երկրների միջև խաղաղության պայմանագրի կնքում միջազգային միջնորդների մասնակցությամբ։

    Լուծում 2 ռազմական։ Գրաված տարածքների ազատագրման ռազմական գործողություն:

    Լուծում 3 Հայաստանը դասվի Ռուսաստանի կազմին։

    Ըստ ինձ ավենաարդյունավետն է առաջին ՝ դիվանագիտական լուծումը, քանի որ Այս տարբերակը խուսափում է փախստականների նոր հոսքերից, մարդկային կորուստներից և մշակույթի ոչնչացումից, ինչպես նաև նպաստում է պետությունների միջև խաղաղ հարաբերությունների հաստատմանը։

    2.Համեմատեք 19-րդ դարի երկրորդ կեսի և 20-րդ դարասկզբի հայոց ազատագրական պայքարի գործիչներին;

    Անդրանիկ Օզանյանը ականավոր ռազմիկ և հեղափոխական էր, ով գլխավորել է հայ ազատագրական շարժումը և մասնակցել Օսմանյան կայսրության դեմ մղվող պայքարին։ Նա հայտնի էր թուրք և քուրդ բնակչության դեմ իր կռիվներով և դաժանությամբ։ Նա ղեկավարել է նաև Հայաստանի ազգային մասնաճյուղը Ռուսաստանի քաղաքացիական պատերազմի տարիներին։

    Գարեգին Նժդեհը քաղաքական գործիչ էր, հայ ազգային «Դաշնակցություն» կուսակցության առաջնորդ։ Նա կարևոր դեր է խաղացել Հայաստանի անկախության համար մղվող պայքարում և եղել է Հայաստանի առաջին Հանրապետության հիմնադիրներից։ Նժդեհը նաև հանդես է եկել երկրում սոցիալական և տնտեսական բարեփոխումների օգտին։

    Երկու գործիչներն էլ հայրենասերներ էին և հայ ազգային գաղափարի ջերմեռանդ ջատագովներ։ Այնուամենայնիվ, Օզանյանն ավելի հայտնի է իր ռազմական սխրանքներով և հայ ազատագրական շարժման մեջ ունեցած դերով, մինչդեռ Նժդեհն ավելի շատ քաղաքական առաջնորդ ու դիվանագետ էր։(Ինֆորմացիան համացանցից)

    3.Շարադրեք Ձեր կարծիքն ազգային հիմնախնդրի լուծման համաշխարհային փորձի կիրառման մեր հնարավորությունների մասին;
    Կարծում եմ, որ Հայաստանը հիանալի հնարավորություններ ունի օգտագործելու համաշխարհային փորձը իր ազգային խնդիրները լուծելու համար։ Շատ երկրներ արդեն մշակել են հաջող ռազմավարություններ և մեթոդներ տարբեր ոլորտներում, ինչպիսիք են տնտեսությունը, կրթությունը, առողջապահությունը, կոռուպցիայի դեմ պայքարը:

    4.Շարադրեք Ձեր կարծիքը 19-րդ դարի երկրորդ կեսի և 20-րդ դարասկզբի հայոց ազատագրական պայքարի դասերի` 21-րդ դարում կիրառելիության մասին:
    19-րդ դարի երկրորդ կեսի և 20-րդ դարի սկզբի հայ ազատագրական պայքարը կարևոր փուլ էր ժողովրդի անկախության և ազատության համար։ Այս շրջանի դասերը, ինչպիսիք են միասնությունը, հաստատակամությունը և հանուն նպատակի զոհաբերելու պատրաստակամությունը, կարող են կիրառվել 21-րդ դարում:

    Բացի այդ, հայ ազատագրական պայքարի դասերը կարող են նաև ընդգծել ժողովրդի պատմության և մշակույթի պահպանման կարևորությունը, ինչպես նաև արդարության և մարդու իրավունքների համար պայքարի արժեքը:

    Ընդհանուր առմամբ, հայ ազատագրական պայքարի դասերը 21-րդ դարում կիրառելը կարող է օգնել մեզ առաջ գնալ, պայքարել մեր իրավունքների ու ազատության համար և ստեղծել ավելի լավ ապագա բոլորի համար։

    Հայոց ազատագրական պայքար

  • 1․Թվարկեք 17-19-րդ դարերի մշակութային հանճարներին (պատասխանն անհրաժեշտության դեպքում հիմնավորեք);
    Հանճարը դա մարդկային ստեղծագործական ձիրքի՝ տաղանդի բարձրագույն արտահայտությունը՝ աստիճանը գործունեության որևէ բնագավառում:

    Հանճար են համարվում ՝ Հովհաննես Այվազովսկին,Պաբլո Պիկասոն, Ամադեո Մոդիլյանին, Լուի Դագերը, նկարչության բնագավառում։

    Ալեքսանդր Պուշկինը, Հովհաննես Թումանյանը, Գյոթեն, Բայրոն ՝ գրականության բնագավառում։

    Կոմիտասը, Բախը, Բեթհովենը, Մոցարտը ՝ երաժշտության բնագավառում։

    Մենդելեյվը, Լեոնարդո Դա Վինչին, Իսահակ Նյուտոնը՝ գիտության բնագավառում։

    2․Համեմատեք հայ ժողովրդի տարբեր խավերի սոցիալ-տնտեսական վիճակը 19-րդ դարի երկրորդ կեսին;

    19-րդ դարի երկրորդ կեսին հայ հասարակությունը բաժանված էր մի քանի սոցիալական և տնտեսական դասերի։

    Գյուղացիներ. Հայերի մեծամասնությունը այն ժամանակ գյուղացիներ էին, որոնք զբաղվում էին երկրագործությամբ և անասնապահությամբ։ Նրանք ապրում էին գյուղում և ապրում էին ճորտատիրության տակ։ Գյուղացիներն ունեին ցածր կենսամակարդակ, կախված էին հողատերերից և հաճախ ենթարկվում էին շահագործման և ճնշումների։

    Արհեստավորներ. Շատ հայեր նաև զբաղվում էին արհեստներով, ինչպիսիք են դարբնությունը, խեցեգործությունը, կարը և այլն: Արհեստավորներն ունեին որոշակի ազատություն և կարող էին ակնկալել որոշակի մակարդակի եկամուտ, բայց հաճախ աշխատում էին հողատերերի կամ վաճառականների համար:

    Առևտրականներ և ձեռնարկատերեր. Որոշ հայեր զբաղվում էին առևտրական գործունեությամբ, առևտրով և ձեռնարկատիրությամբ։ Նրանք ունեին եկամուտների և սոցիալական կարգավիճակի ավելի բարձր մակարդակ, սակայն հաճախ բախվում էին օսմանյան և ռուսական իշխանությունների սահմանափակումների և խտրականության:

    Խելք. Հայ մտավորականության ներկայացուցիչները՝ գրողներ, գիտնականներ, լրագրողներ, հասարակական գործիչներ, կարևոր դեր են խաղացել հայ ազգային ինքնության ձևավորման և ազգային իրավունքների համար մղվող պայքարում։ Նրանք սովորաբար ունեին բարձրագույն կրթություն և արտոնյալ դիրք հասարակության մեջ։

    3․Շարադրեք Ձեր կարծիքն արդյունաբերական հասարակության նոր շրջափուլի մասին:

    Արդյունաբերական հասարակության երկրորդ շրջանը, որը սկսվեց մոտ 19-րդ դարի վերջին և տևեց մինչև 20-րդ դարի կեսերը, արագ տեխնոլոգիական առաջընթացի, արդյունաբերականացման ժամանակաշրջան էր: Այս ընթացքում էական փոփոխություններ են տեղի ունեցել տնտեսության, սոցիալական կառուցվածքի և մարդկանց ապրելակերպի մեջ։

    Արդյունաբերական հասարակության երկրորդ շրջանի հիմնական բնութագրիչներից էր արտադրության աճը։ Սա հանգեցրեց զգալի տնտեսական աճի և քաղաքային ծաղկման: Այնուամենայնիվ, գործարաններում աշխատանքային պայմանները չափազանց դաժան էին, առաջացնելով սոցիալական խնդիրներ և ճնշում բանվոր դասակարգին։

    Հասարակության զարգացման գործում հսկայական դեր է խաղացել նաև տեխնոլոգիական առաջընթացը։ Գոլորշի շարժիչի, էլեկտրաէներգիայի, ավտոմեքենայի և հեռախոսի գյուտը փոխեց մարդկանց արտադրության, հաղորդակցվելու և տեղաշարժվելու ձևը։

    Այնուամենայնիվ, արդյունաբերական հասարակության երկրորդ շրջանը նաև գաղութատիրության, պատերազմների և միջազգային հակամարտությունների ժամանակաշրջան էր, որոնք հանգեցրին մարդկային մեծ կորուստների և ավերածությունների:

    Ընդհանուր առմամբ, արդյունաբերական հասարակության երկրորդ շրջանը հաճախ գնահատվում է որպես տարբեր ոլորտներում զգալի առաջընթացի շրջան, սակայն ուղեկցվում է ինչպես սոցիալական, այնպես էլ բնապահպանական բնույթի լուրջ խնդիրներով։

    Իմ կարծիքով 2րդ Արդյունաբերական շրջանի տեխնոլոգիական առաջընթացը շատ դրական հետք թողեց պոտմության մեջ, այդ ժամանակաշրջանի համար շատ կարևոր և արդյունավետ էին։ Բացասական կողմն է մարդկային մեծ կորուստները, և բնապահպանական լուրջ խնդիրները։

    4․ ․․․

    Երկրորդ արդյունաբերական հասարակությունը ուղղակիորեն կապված էր գաղութատիրության հետ։ Այդ ընթացքում Եվրոպայի առաջատար արդյունաբերական տերությունները, ինչպիսիք են Մեծ Բրիտանիան, Ֆրանսիան, և այլոք, ակտիվորեն գաղութացրել են Աֆրիկայի, Ասիայի և աշխարհի այլ շրջանների մեծ հատվածներ։

    Արդյունաբերական ուժերն օգտագործում էին գաղութները հիմնականում հումք արդյունահանելու, նոր շուկաներ նվաճելու և էժան աշխատուժ ստանալու համար։ Գաղութատիրությունը և շահագործումը հանգեցրին սոցիալական խտրականության, բնիկների իրավունքների ոտնահարման։

    Պատմություն

  • 1.Վիտամինները ի՞նչ դեր ունեն մարդու կյանքում
    Վիտամինների դերը մարդու կյանքում մեծ է։ Որոշ վիտամինների բացակայության, կամ քչության պատճառով, շատ հիվանդություններ կարող են առաջանալ։

    2․Վիտամինների թեր ֆունկցիայի ժամանակ ինչպիսի՞ հիվանդություններ կարող են առաջանալ։
    Վիտամինների թեր ֆունկցիայի ժամանակ, առաջանում են տարբեր հիվանդություններ, դանդաղում է աճը և զարգացումը։

    3․C և D վիտամինները ի՞նչ դեր են կատարում  մեր օրգանիզմում։Ծ
    Վիտամին C՝ բարձրացնում է օրգանիզմի դիմադրողականությունը, նվազեցնում է շնչուղիների հիվանդությունների հավանականությունը, կարգավորում մազանոթների թափանցելիությունը՝ նպաստելով ողջ անոթային համակարգի առաձգականության բարելավմանը։

    Վիտամին D ՝ հավասարակշռում է կալցիում և ֆոսֆոր միներալների՝ յուրացումը, արյան մեջ նրանց պարունակության մակարդակը և նրանց ներթափանցումը ոսկրային հյուսվածքներ և ատամներ։

    Վիտամիններ

  • 1.Ինչպե՞ս կարելի է բարձրացնել օրգանիզﬕ դիմադրողականությունը շնչառական հիվանդությունների նկատմամբ:
    Դիմադրողականությունը բարձրացնելու համար, պետք է ճիշտ շնչել, պարբերաբար օդափոխել տարածքը, և պահպանել շնչառության հիգիենայի կանոնները։


    2.Որո՞նք են շնչառության հիգիենայի հիﬓական կանոնները:
    Շնչառության հիգիենան պահպանելու համար անհրաժեշտ է բնակարանը մաքրել խոնավ շորով, պետք է պահպանել անձնական հիգիենա, ինչպես նաև կոփել օրգանիզմը։ Եթե բնակարանում շատ մարդ կա, օդում թթվածնի քանակը պակասում է, շատանում են ածխաթթու գազը, ջրային գոլորշիները: Այդպիսի պայմաններում մարդիկ դառնում են քնկոտ, արագ հոգնում են, գանգատվում են գլխացավից: Մարդու առողջության համար անհրաժեշտ է թարմ օդ, բնակարանը պետք է հաճախ օդափոխել։


    3.Ինչպե՞ս են հեռացվում քթի խոռոչ կամ շնչափող ընկած առարկաները:    Քթի մեջ այդպիսի առարկաներ ընկնելու դեպքում անհրաժեշտ է փակել երկրորդ քթանցքը և փորձել փչելով արտաշնչմամբ հեռացնել օտար իրը։ Արգելվում են որևէ գործիքով հեռացնելու փորձերը, քանի որ ոչ հմուտ միջամտության դեպքում օտար մարմինը կթափանցի շնչուղիների ավելի խորը մասեր։

    Շնչառության հիգիենա

  • Շնչառական համակարգը օդը տեղափոխում է, քթով, ըմպանով, շնչափողով և բրոնխներով։ Տեղի է ունենում փոխանակում ՝ ածխաթթու գազը վերածվում է թթվածնի։ Քթի խոռոչից դուրս է գալիս քթանցքների միջոցով։ Քթի խոռոչը պատված է թարթիչներով, լորձաթաղանթով և արյունատար մազանոթներով։ Օդը ֆիլտրվում է թարթիչնեի, խոնավանում է լորձաթաղանթի իսկ տաքանում է մազանոթերի շնորհիվ։ Օդը անցնում է ըմպան։ Ուտելիքը և օդը բաժանվում են։ Օդը գնում է կոկորդ։ Էպիգլոտիտը կազմված է սննդային թաղանթից, այն գտնվում է կոկորդի դիմացում և խոչընդոտում է սննդի հայտնվելը շնչառական ուղիներում, կուլ տալու ընթացքում։ Թոքերը իրենցից ներկայացնում են ծակոտեն ճկուն թաղանթ։ Շնչառությունը իրականանում է թոքերի լայնցամամբ և նեղացմամբ։ Օդը տեղափոխող բրոնխները, բաժանված են ավելի մանր ճյուղերի՝ բրոնխիոլների։ Ամեն բրոնխիոլի ծայրում տեղադրված են ալվելոային պարկեր։ Ալվելոյաին պարկերը շրջապատված են արյունատար մազանոթներով, և ներառում են միլիոնային միաբջջիջ հյուսվածքներ, որտեղ ընդանում է գազափոխանակումը։ Օդի թթվածինը քթով մտնում է ըմպան, ապա կոկորդ, շնչափող, բրոնխներ և ալվեոլներ։

    1. Ինչո՞ւ պետք է քթով շնչել:
    Քանի որ քթի խոռոչով անցնելիս, օդը փոշեզրկվում էմանրէազերծվում, տաքանում և խոնավանում է:Բերանի խոռոչի մակերեսը անհամեմատ փոքր է: Այդ պատճառով բերանով շնչելիս օդը չի ենթարկվում վերոհիշյալ փոփոխություններին, որի հետևանքով հաճախ առաջանում են օդատար ուղիների բորբոքումներ:

    2. Ինչո՞ւ ջրի ﬔջ ընկած թոքի կտորը չի ընկղմվում:
    ․․․

    4. Ինչո՞ւ երեխան, ով այս կամ այն պատճառով դժվարանում է քթով շնչել,
    հաճախ է հիվանդանում մրսածության հիվանդություններով:
    Քանի որ, բերանով շնչելիս օդը չի ենթարկվում տաքացման, մեր օրգանիզմ է գնում սառը օդ, որի արդյունքում մենք հիվանդանում ենք մրսածության հիվանդություններով։

    Կենսաբանություն

  • 1․ Գտի՛ր տրված նախադասությունների ենթական և նշի՛ր, թե որ խոսքի մասով է արտահայտված: 
    Եվ անապատի սահուն լռությունը ծանրացավ նորից:
    Անապատ-Գոյական
    Այնուհետև մենք էլ չէինք լսում նրա ձայնը:
    Ձայն — գոյական
    Գեղեցիկը կփրկի աշխարհը:
    Գեղեցիկ-ածական
    Երեքը ներս մտան անմիջապես, իսկ երեքը՝ սպասեցին:
    Երեքը-Թվական
    Աղոթելը նրա միակ մխիթարությունն էր:
    Նրա-Դերանուն
    Պտուղդ քաղող չկա:
    Պտուղ-գոյական
    Ձերբակալվածները միայն հրաշքի էին սպասում:
    Ձերբակալվածներ-Գոյական
    Մեծ քաղաքում հաճույք էր կացարան փոխելը:
    ․․․

    2․ Դուրս գրի՛ր պարզ և բաղադրյալ  ստորոգյալները:
    Եթե նա հիվանդ լինի, ոչ մեկին իր մոտ չի թողնի:
    Թողնել-պարզ
    Հիվանդ-բաղադրյալ
    Լուսնի շողերի տակ ձյան ծածկոցը ինձ գորգ թվաց:
    Թվաց — պարզ
    Տակ — բաղադրյալ
    Խաղաղված ծովակը ծփում է:
    Ծփում է — պարզ
    Խաղաղված — բաղադրյալ
    Իմ պապը շատ ծեր էր:
    Ծեր էր — բաղադրյալ

    3.Համաձայնեցնել տրված նախադասությունների ենթական և ստորոգյալը: 
    Ճանապարհին նա միայն գլխի շարժումով եմ պատասխանում:
    Ճանապարհին նրան միայն գլխի շարժումով եմ պատասխանում:

    Ծովինարն ու Անդրանիկը կանգնել է հին բարձունքին:
    Ծովինարն ու Անդրանիկը կանգնել են հին բարձունքին:

    Աղմուկն ու աղաղակը գնալով շատացան:
    ․․․

    Հանկարծ լաց ու կոծ լսվեցին:
    Հանկարծ լաց ու կոծ լսվեց:

    Ընդունվում է պատվերներ։
    Ընդունվում են պատվերներ։


    4.Գտիր ենթականերն ու ստորոգյալները, որոշիր ստորոգյալների տեսակները։

    • Խոսակցությունն ավելի հաճելի էր նրան։
      Ենթակա — խոսակցություն
      Ստորոգյալ- հաճելի (բաղադրյալ)
    • Մարդիկ ու մեքենաները անցուդարձ էին անում։
      ․․․
    • Անտառն ավելի գեղեցիկ էր թվում։
      Ենթակա — գեղեցիկ
      Ստորոգյալ — թվում (պարզ)
    • Այժմ անձրևում է։
      Ենթակա — չկա
      Ստոգորյալ — անձրևում է (պարզ)
    • Վերջապես խախտվեց լռությունը։
      Ենթակա — լռությունը
      Ստորոգյալ — խախտվեց (պարզ)
    • Բարակ անձրևը իր միլիոնավոր մատներով թակում էր հոգնած զինվորների վերարկուները։
      Ենթակա — անձրև
      Ստորոգյալ — թակում էր (պարզ)
    • Այնուհետև ամբողջ օրը բանտի բոլոր խցերից լսվում էին անեծքի դառնաշունչ խոսքեր։
      Ենթակա — խոսքեր
      Ստորոգյալ — լսվում էին (պարզ)
    • Բեղանին դրված թույլ ճրագը հազիվ էր լուսավորում մռայլ սենյակի ծխոտ, սև պատերը։
      Ենթակա — ճրագ
      Ստորոգյալ — լուսավորում էր (պարզ)
    • Ռուբենը մտքում նեղանում էր նրա այդ տարօրինակ հանգստությունից։
    • Դա մի չոր ու ցամաք, հասակավոր կին էր՝ բարի, մշտաշարժ, խստադեմ։

    Նախադասության գլխավոր անդամները